نگاهی به توقیفیهای ژانر وحشت در سینمای جهان
فیلمهایی را که به دلیل خشونت ممنوع شدند، بشناسید
سینمای وحشت یکی از ریشهدارترین و قدیمیترین گونههای سینمایی به شمار میرود. در تاریخچهی سینمای وحشت فیلمهای شاخصی وجود دارد اما با وجود اینکه هواداران این ژانر، طیف گستردهای از مردم و ردههای سنی را دربر میگیرد ؛ برخی از فیلمهای ترسناک آن قدر افراطیاند که نمایش آنها توسط برخی دولتها ممنوع اعلام شده و یا به اصطلاح توقیف میشوند. در این گزارش بیش از سی فیلم خشونت آمیزِ سینمای جهان که ترس و وحشت مشخصه اصلیشان است و به همین علت توقیف شدند را معرفی میکنیم.
هنر امروز- فرزانه شهریاری: اغلب فیلمهای پیش رو با اسامی عجیب و غریب در دستبهبندی ژانر وحشت سینما جای میگیرند اما در این گزارش سعی شده همهی فیلمها و در هر سبکی مثل جنایی، رازآلود، ماجراجویانه، روانشناختی، تخیلی و ... که به دلیل نمایش اغراق آمیزِ کشتار، شنکجه، رنج، عذاب و ارائه محتوای خشونت آمیز، رعب و وحشت ایجاد میکنند و با ممنوعیت پخش در یک یا چند کشور روبرو شدند را معرفی کنیم. بی شک توقیف یک فیلم چه در سطح داخلی و چه در سطح بینالملل، سرنوشت آن فیلم را تغییر میدهد و نیاز به بررسی بیشتریست تا تناقضات یک اثر با فرهنگ، نگرش، شیوهی زندگی و باورهای یک ملت را دریافت و تشخیص داد ممنوعیت آن اثر، به جا و درست بوده و یا تنها با تکیه بر سلایق شخصی تصمیمگیرندگان سبب شده.
لازم به توضیح است که سینمای ایران در این فهرست جایی ندارد زیرا اساسا این گونه سینمایی در کشور ما نتوانسته به نیاز مخاطب پاسخ دهد. رویکرد به ریشههای وحشت آفرینی از مهمترین نکات ساخت فیلم ترسناک است که فیلم های خارجی همواره این نکته حیاتی را مورد توجه قرار داده اند و ریشه ترس را در باور ذهنی یا عینی فرهنگ و مردم خود جستجو کرده اند و با این نگاه موفق به خلق وحشتی باورپذیر شدهاند ضمنا باید گفت برخی از این فیلمها به لحاظ ساخت و دیدگاه هنری، ارزش چندانی ندارند و برخی نیز بر پایه مستندات عینی در جهان واقعی ساخته و پرداخته شدهاند.
بیشترین ممنوعیت پخش سهم کدام فیلمهای ترسناک جهان شده است؟
هفت فیلم مشهور جهان که بخاطر محتوای خشونت آمیز توقیف شدند.
1- کشتار با ارهبرقی در تگزاس- قتل عام زنجیرهای تگزاس/ The Texas Chainsaw Massacre
(کارگردان اولین نسخه: تاب هوپر /1974/ ایالات متحده امریکا)
این فیلم به دلیل تعدد سکانسهای خشونت آمیز و ترسناک و سادیستی در بیش از 12 کشور "فنلاند، انگلستان، برزیل، استرالیا، آلمان، شیلی، سوئد، نروژ، ایرلند، فرانسه، ایسلند، سنگاپور" به نمایش در نیامد. اما از نظر فروش در گیشه یک موفقیت بهتماممعنا برای سازندگانش بهحساب میآمد چراکه با بودجه ۳۰۰ هزار دلاری، این فیلم توانست فروشی حدود ۳۰ میلیون دلار داشته باشد.
فیلم بر اساس زندگی واقعی قاتلی به نام "ادگین" ساخته شده بود که پوست انسان میپوشید، اما از اره برقی استفاده نمیکرد و در دههی 70 درست زمانی که ژانر وحشت بهشدت مورد توجه قرار گرفته بود، ساخته شد.
ماجرای این اثر در سال 1974 زمانی که چند دوست جوان به منطقهای در تگزاس سفر میکنند روایت میشود. این جوانها در مجاورت منزلی سکونت پیدا میکنند که در همسایگی آنها خانوادهای روانی و آدمخوار زندگی میکند.صورتچرمی مقتولین بیچاره را با اره تکهتکه میکرد.
2- سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم Salò o le 120 giornate di Sodoma (پیر پائولو پازولینی،1975، ایتالیا و پاریس)
اثر پازولینی یکی از جنجالیترین فیلمهایی که تاکنون ساخته شده و به خاطر خشونت سادیسمی عریان و گرافیکی و غیراخلاقیاش در بسیاری از کشورها همچون"فنلاند، استرالیا، ایران، نیوزلند، سنگاپور، سریلانکا و انگلستان" توقیف شده است. در انگلستان تا سال 2000 توقیف بود تا اینکه اجازه پخش یافت و در برخی کشورها نیز تاکنون اجازه اکران به فیلم داده نشدهاست.
پازولینی سه هفته پیش از اکران این فیلم به قتل رسید. برخی قتل او را سیاسی و مربوط به این فیلم میدانند چرا که به اعتقاد پازولینی، "سادیسم، از رهگذر فاشیسم به سرمایهداری جدید منتهی میشود."
این فیلم به انتخاب انجمن منتقدان فیلم شیکاگو شصت و پنجمین فیلم ترسناک تاریخ نام گرفت.
3- هولوکاست آدمخوار-کانیبال هولوکاست/ connibal Holocoast ( روجرو دئوداتو، 1980، ایتالیا)
پخش این فیلم در برخی از کشورها مجاز در خیلی از کشورها همچون "شیلی، ایسلند، نیوزلند و سنگاپور" با صراحت ممنوع اعلام شد و کارگردان آن با نقدهای زیادی بابت کشتن حیوانات واقعی در فیلم مواجه شد. چیزی که کاملاً غیرضروری بوده است. کارگردان فیلم بعداً میگوید که آرزو میکرده که هیچوقت این فیلم را نمیساخته! این فیلم در یک زمان واحد در 40 کشور توقیف شد.
این اثر بهعنوان اولین فیلمی از ساب ژانر found footage شناخته میشود (ساب ژانری که موضوع فیلم بر پایهی یافتن یک فیلم یا صحنههای فیلمبرداری شده مثلاً مستند توسط فرد دیگری است که عموماً درباره اتفاقات ترسناکی است که منجر به مرگ یا ناپدیدی آن افراد شده است). البته بعضی از این صحنهها به سختی قابل دیدن هستند. فیلم درباره روزهای آخر یک گروه فیلمساز مستند در آمازون است که مملو از صحنههای آشکار کشتن و شکنجه انسانها و حیوانات است.نکتهای راجع به این فیلم وجود دارد و اینکه، کانیبال هولوکاست یک ماکیومنتری خوش ساخت است. ماکیومنتری یا "مستند دروغین" شیوه ای از مستند سازی است که تا جایی که امکان دارد یک دروغ را بعنوان واقعیت به خورد مخاطب می دهد.
در این فیلم تعدادی پسر و دختر جوان در قالب یک گروه فیلمسازی به جای دور افتادهای می روند. آنها قصد دارند که مستندی درباره یک قبیله آدمخوار بسازند. این گروه فیلمساز به دنبال واقعیت داشتن چنین قبیلهای این سوژه را برای مستند سازی جذاب دیدند.
4- آخرین خانه سمت چپ/ The Last House on the Left (وس کریون، 1972، امریکا)
در کشورهای "سنگاپور، ایسلند، نیوزیلند، نروژ، آلمان غربی" به نمایش در نیامده و برای 18سال در انگلستان و بیشتر از 32 سال در استرالیا ممنوع بوده است. فیلم در کشورهای آسیایی با درجهبندی سنی عجیبی -32 سال- همراه بوده است.
داستان عدهای دختر جوان که برای جشن تولد یکی از دوستانشان به یک کنسرت موسیقی میروند و در راه بازگشت از آنجا در حالیکه به همراه خود مواد مخدر حمل میکردند توسط گروهی روانی که به تازگی از زندان فرار کردهاند ربوده میشوند و آزار و اذیتها آغاز میگردد.
5- جنگیر/ The Exorcist ( ویلیام فریدکین، 1973، امریکا)
نمایش جن گیر در کشورهای "انگلستان، مالزی، سنگاپور و فنلاند" ممنوع شد و بعد ممنوعیت آن در سال 1991 برداشته شد زیرا معتقد بود این فیلم دیگر تأثیر وحشتناکی را که قبلاً انجام داده ، ندارد. این فیلم در ژانر فراطبیعی ترسناک یکی از موفقترینهای این سبک به شمار میرود. جنگیر که یکی از ترسناکترین و جنجالبرانگیزترین فیلمهای تمام ادوار سینما است، نامزد 10 جایزه اسکار و برنده دو تای آنها (صدا و تدوین) شد
در زمان نمایش فیلم، بسیاری از تماشاگران هنگام تماشای استفراغکردن صحنهای که "لیندا" به روی لباس کشیش، غش کردند. در هنگام نمایش این فیلم گزارشهای زیادی از غش، حملات تشنجی و هیستری و حتی در بعضی موارد سقط جنین از تماشاگران گزارش شد. این فیلم در انگلستان دوباره ردهبندی سنی شد و قسمتهایی از آن حذف شد.
جنگیر علاوه بر موضوع جنجالیاش، یکی از مهوعترین و دلخراشترین فیلمهای تاریخ سینماست. این مساله نهتنها ناشی از طرح مساله جسورانهای چون شک در ماوراء و مقدسات، بلکه بهدلیل نمایش رسوخ شیطان در وجود دختری 12 ساله نیز هست.
6- مجموعه فیلمهای اره / Saw (محصول کشور امریکا)
اره 4 (دارن لیس بوسمن، 2007)
در رومانی برای افراد زیر 18 سال غیر قانونی اعلام شد.
اره 6 (کوین گرویترت، 2009)
به دلیل صحنه هایی از خشونت و شکنجه وحشیانه وحشتناک در اوکراین، تایلند، اسپانیا نیز ممنوع شده است.
اره سه بعدی- اره 7 / Saw 3D (کوین گرویترت، 2010)
پخش شماره هفتم فیلم اره در آلمان ممنوع شد.
اولین قسمت این مجموعه فیلم در سال 2004 و نهمین قسمت آن در سال 2020 توسط کارگردانهای مختلف ساخته شده است و تا کنون نه فیلم از این مجموعه ساخته و اکران شدهاست.این فیلم به دلیل خشونت بالا و رعب و وحشتش برای سنین زیر 18 سال توصیه نمیشود.
7- شیطان مرده- مرده شریر/ The Evil Dead (سام ریمی، 1981، امریکا)
به خاطر خشونت و نشان دادن سکانسهای شکنجه در کشورهایی مثل "مالزی، انگلستان، آلمان غربی، سوئد، ایسلند، ایرلند و سنگاپور" ممنوع اعلام شد.
در این فیلم پنج دوست به یکی از جنگلها میروند تا تفریح کنند. آنجا با یک کتاب و یک نوار ضبط شده روبهرو میشوند که زندگیشان را تغییر میدهد. آنها باید بریدن اندامهای خودشان را یاد بگیرند و همین باعث شده صحنههای تکاندهندهای جلوی چشم مخاطب نقش ببندد.
*
اما فیلمهای دیگری نیز وجود دارند که به نسبت کمتر شناخته شده و شاید از محبوبیت کمتری نزد علاقهمندان این ژانر برخوردار شدند اما به هر حال با نمایش آنها در یک یا چند کشور ممانعت شده است.
8- نکرومانتیک/ Nekromantik ( جورگ باتجریت، 1987، آلمان)
این فیلم به دلیل مضمون هنجارشکنش در بسیاری از کشورها از جمله استرالیا توقیف شد و موقعیتی "کالت" (جدا از جریان سینما با جامعهای از طرفداران پروپاقرص که هواداران فرقهای فیلم را تشکیل میدهند در سینما بدست آورد.) نکروماتیک یک فیلم سودجو ( عموماً از درجهٔ کیفی پایینی برخوردارند) است.
9- به گورت تف میکنم/ I Spit on Your Grave (استیون مونروی،2010، امریکا)
این فیلم در ژانر تجاوز و انتقام ترسناک در ایرلند و کانادا ممنوع شد؛ به گورت تف می کنم بازسازی فیلمی به همین نام است که در سال 1978 ساخته شده است.
این فیلم به دلیل نمایش آشکار صحنههای شکنجه و قطع عضو و قتل، از سوی بسیاری از منتقدان و فعالان انسانگرایی به عنوان فیلمی با محتوای خشونت محض به نقد کشیده شده و روانشناسان تماشای این نوع فیلمها را دارای عواقب بازگشتناپذیر روانی میدانند که در قالب برخی بیماریهای طولانیمدت روانی بروز میکنند.
10-مگان گمشده است/ Megan Is Missing (مایکل گوی، 2011، امریکا)
نمایش این فیلم ترسناک روانشناختی به علت خشونت جنسی در نیوزلند ممنوع شد. گوی این فیلم را براساس یک سری موارد زندگی واقعی آدم ربایی کودکان بنا نهاده و تأکید کرده است که دلیل وی برای برجسته کردن خشونت، عدم رعایت مردم است تا بیننده خطرات مدرنی را که کودکان در معرض اینترنت با آن مواجه میشنود را درک کند.
11-انسان هزارپا- هزارپای انسانی2 /The Human Centipede (تام سیکس، 2011، هلند)
این فیلم به دلیل نمایش های گرافیکی خود از خشونت ، خشونت جنسی و وحشت در بدن ، مورد توجه و جنجال قرار گرفته و نمایش آن در استرالیا ممنوع شده است. این امر در سراسر جهان تحت سانسور شدید قرار گرفته است. هزارپای انسانی 1 نیز در سال 2009 ساخته شده است.
12- پرتقال کوکی/ A Clockwork Orange (استنلی کوبریک، 1971، بریتانیا، امریکا)
نمایش این فیلم در کانادا، برزیل، ایرلند، کره شمالی، افریقای جنوبی و انگلستان ممنوع شد. مسئولان بریتانیایی شدت خشونت و تصاویر این فیلم را بیش از حد دانستند و آن را پخش نکردند. در مارس 1972در یک دادگاه محاکمه، دادستان یک فرد ۱۴ ساله را که همکلاسی اش را به قتل رسانده بود متهم کرد و با اشاره به فیلم پرتقال کوکی، به قاضی گفت که پرونده مورد نظر ارتباط هولناکی با این فیلم دارد. این فیلم از تصاویر خشن و ناراحتکننده استفاده میکند تا روانپریشی، گروههای بزهکار جوان و دیگر موضوعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در بریتانیای پادآرمانشهر آینده نشان دهد.هنگام اکران این فیلم در انگلستان به خاطر تقلید برخی از جوانان از کارهای شخصیت اول فیلم (الکس)، کارگردان فیلم از پخش آن در انگلستان جلوگیری کرد و این فیلم در انگلستان پس از مرگ کارگردان اکران عمومی شد.
در ادامه نیز دیگر فیلمهای ژانر وحشت و دیگر سبکها که از نگاه دولتها دیدنش برای بیننده خطرناک و نا مناسب به شمار رفته معرفی میشود؛ پخش این فیلمها در دورهها و کشورهای مختلف ممنوع شده و یا با اعمال محدودیت برای رده سنی خاص به نمایش در آمده است.
"یک فیلم صربستانی" در استرالیا، نروژ / "روز پدر" در استرالیا/ "پیدا شد" در استرالیا/ "فراتر از آن"، "گرسنه"، "مرد چمن زن" و Necronomicon در شیلی/ "شیاطین"، Ultime grida dalla Savana، "مرده و دفن شده"، "خانهای در حاشیهی پارک"در فنلاند/"دجال"در فرانسه/ "مرگ مغزی" در آلمان و کره شمالی،" ایچی قاتل"در نروژ/ "سلول 2" در ساموا/ "متولد شد" در سنگاپور/"تنبور"، "جهنم مردگان زنده" در سوئد/ "هالووین"، "مرزها" در تایلند/"سرزمین مردگان" در اوکراین/ "عفونت" در ونزوئلا/ "بازیهای گرسنگی" در ویتنام.
عاشق همه این فیلمام خیلی خوب بود که جن گیر خیلی وحشتناک بود